Smeken om genade

Vrouwen en geschiedenis - beroemde, beruchte, vergeten vrouwen, vorstinnen, regentessen, landvoogdessen. We kennen hun namen, maar ze blijven meestal in de marge van de echte grote mannengeschiedenis. Toch hebben zij altijd een verhaal, vaak boeiend en aangrijpend. Zoals onze eigen Sabina van Beijeren.

Volgens de kronieken werd Oud-Beijerland in 1559 gesticht door graaf Lamoraal van Egmont. Hij vernoemde het dorp naar zijn vrouw Sabina van Beijeren. In de Nederlanden gold Sabina als een van de meest vooraanstaande vrouwen van het land. Sabina speelde samen met Anna van Saksen, de echtgenote van Willem van Oranje, een belangrijke rol in het hofleven van Margaretha van Parma. Men zegt dat er een grote rivaliteit tussen de twee dames bestond en dat zij elkaar de voorrang weigerden en zich steeds gelijktijdig door deuropeningen wrongen.

Aan het luxe leven van Sabina van Beieren kwam een eind toen Lamoraal van Egmont in 1567 werd gearresteerd door de hertog van Alva op beschuldiging van hoogverraad. Direct na de arrestatie begon Sabina haar ruime internationale netwerk aan te spreken om hem vrij te krijgen: de ridders van de Orde van het Gulden Vlies – waartoe Lamoraal behoorde –, familieleden in de Duitse landen, zoals haar broer Frederik III en haar Wittelsbacher verwanten in Beieren, keizer Maximiliaan II, koningin Elisabeth van Engeland en zelfs de paus.

Hoewel er in brede kring sympathie bestond voor Lamoraal en men zijn lot betreurde slaagde men er niet in zijn leven te redden. Op 5 juni 1568 werd hij op de Grote Markt van Brussel onthoofd. Zo werd hij aan de vooravond van de Tachtigjarige Oorlog een van de eerste martelaren in de strijd tegen de Spanjaarden.

De onthoofding van Lamoraal van Egmont had grote gevolgen voor de naamgeefster van Oud-Beijerland. Al direct werden al haar goederen geconfisqueerd. Sabina moest haar paleis in Brussel verlaten. Berooid trok ze zich met haar 11 kinderen terug in het klooster Ter Kamere in de buurt van Brussel. In de literatuur over de Tachtigjarige Oorlog staat Sabina van Beijeren symbool voor de vernedering van de Nederlandse edelen door de hertog van Alva. Haar hoogadellijke afkomst stak pijnlijk af tegen de ontberingen en armoede, die ze na de onthoofding van haar man moest lijden.

Geertje Wiersma