erfgoeddingen

 

Op facebook is een groep actief met de naam “Hoeksche Waard in vroeger tijden”. Hoe zag de Hoeksche Waard er tussen 1900 en 1980 uit? Beelden uit vroeger tijden die laten zien hoeveel er op sommige plaatsen veranderd is, of juist hoe weinig op andere plekken.

De groep heeft 2509 leden en iedereen kan oude foto’s van de Hoeksche Waard met de groep delen. Dat levert een doorlopende stroom van historische plaatjes, illustraties en foto’s op. Sommige zijn een groot vraagteken, andere laten juist niets te raden over. En altijd komt er een stroom van commentaar, opmerkingen en suggesties over de afbeeldingen op gang.

De site is een mooi voorbeeld van succesvol gebruik van sociale media in de erfgoedsector. Niet alleen kunnen instellingen, verenigingen en organisaties hier hun collectie aan de man brengen, ook particulieren brengen hun erfgoed hier in de openbaarheid. En het betrokken publiek biedt met 2509 deelnemers een brok deskundigheid waar je u tegen zegt.

Hoe kunnen social media gebruikt worden om samen met publiek collecties op te bouwen, te presenteren en te beleven? De cursus Erfgoeddingen van Bibliotheek Hoeksche Waard is speciaal voor de erfgoedsector bedoeld en vormt een ontdekkingstocht naar mogelijkheden om meer mensen actief te betrekken bij erfgoed activiteiten, kennis te delen en verspreiden en een breder publiek bij de collectie te betrekken.

Fotografie (Flickr), video (Youtube), sociale netwerken (Facebook, Twitter), bloggen en Google Maps leveren voldoende handvatten en voorbeelden op. En natuurlijk gaan de cursisten zelf aan de slag. Het kan niet lang duren of erfgoed 3.0 laat in de Hoeksche Waard van zich horen!

Geertje Wiersma

NCRV stedenspel herleeft

Wij schrijven 23 november 1979, 20.30 uur, het is stil op straat in Oud-Beijerland.
Op de televisie neemt Oud- Beijerland het in een rechtstreeks uitzending op tegen de voormalige gemeente Hefthuizen.  Vanuit het gemeentehuis van Hefthuizen  en in het toenmalige bestuurscentrum van Oud-Beijerland. Waar in elke gemeente een Raad van Advies zetelt voor het beantwoorden van de gestelde vragen. In Oud-Beijerland is dat onder leiding van Loco-burgemeester Dick Hitsert.
In de Rijnhal te Arnhem strijden de zeskampers van beide gemeenten tegen elkaar.
Namen als Barend Barendse, Dick Passchier, Tanja Koen en Judith Bosch zeggen de oudere televisiekijkers nog wel iets. Maar zij waren toen de bekende Nederlanders die het spel presenteren.
Helaas moesten we aan het eind van de avond constateren dat Hefthuizen te sterk was voor het team van de Oud-Beijerlanders.
De Historische Vereniging in het Spuidorp heeft onlangs de uitzending kunnen verwerven. Dus een goede reden om precies 35 jaar na dato de uitzending te laten zien.
De aanleiding was dat wij in het archief Het Kompas van 28 november 1979 hebben. Beeld en geluid in Hilversum en ook de NCRV waren  niet in het bezit van de uitzendband, uiteindelijk bleek er een band  te zijn opgenomen door iemand en deze hebben we op DVD kunnen laten zetten. We zien veel bekende gezichten in de uitzending langs komen, zij het 35 jaar jonger.
Het is voor de vele (deelnemende) oud- Beijerlanders een mooie herinnering om nog eens terug te zien.
De Historische Vereniging Oud-Beijerland laat deze uitzending zien op donderdag 27 november in de bibliotheek van Oud-Beijerland, Steenenstraat 24. De uitzending  begint om 14.15 uur.

Pieter Jan in `t Veld

’s-Gravendeel in de eerste Wereldoorlog 1914 - 1918

Nederland was neutraal, maar de wereld stond in brand. Vier jaar lang oorlog, miljoenen doden, onvermogen en ontzetting. De eerste wereldoorlog heeft in heel Europa wonden geslagen. In ’s-Gravendeel  kwam de gewone bevolking ten gevolge van de oorlog in aanraking met vluchtelingen, mobilisatie en schaarste.
De Nederlandse strijdkrachten waren in de hoogste staat van paraatheid en de grenzen werden door de troepen scherp bewaakt. Onder de soldaten uit die jaren waren ook inwoners uit 's-Gravendeel en de aangrenzende buurtschappen; Schenkeldijk, Mookhoek en De Wacht.
Toch ging het dagelijks leven in 's-Gravendeel gewoon door. In deze periode werden in het dorp de eerste waterleidingen aangelegd. De woningcorporatie kwam van de grond en de gasfabriek werd opgericht. De vluchtelingen uit België vonden werk in de vlasindustrie.
Will van Velsen (erelid van de Historische Vereniging ’s-Gravendeel) doorzocht meters archiefmateriaal en vond een grote hoeveelheid krantenberichten en oude foto’s. Genoeg om te laten zien wat de gevolgen waren voor de Seuters in de Hoeksche Waard. Op 25 september vertelt zij hierover in de bibliotheek een boeiend verhaal.
Het is nu honderd jaar geleden en om deze ingrijpende periode en de lokale impact te herdenken heeft de Bibliotheek Hoeksche Waard de eerste wereldoorlog via historische beelden op de multitouch tafel in de bibliotheek in ’s-Gravendeel inzichtelijk gemaakt. Voor iedereen te zien vanaf 1 oktober.

Geertje Wiersma

Op de fiets naar de oudheid

Tal van eeuwenoude bodemschatten zijn in de Hoeksche Waard opgegraven. Stille getuigen van een verrassend rijk verleden. In samenwerking met de Stichting Archeologie Hoeksche Waard zet de Bibliotheek Hoeksche Waard een fietstocht (20 km) uit langs belangrijke historische highlights in het achterland van Strijen. 

Startpunt is de Bibliotheek in Strijen. Dan voert de fietstocht naar een terpdorp in de eeuwenoude polder Bonaventura. Vervolgens gaat het verder naar de Middelvliet in Maasdam. Op deze locatie is een Romeins grafveld gevonden. Hier is ook de vindplaats van een unieke Romeinse artsendoos. Dan leidt de route langs het Middeleeuwse Kasteel van Weede, dat gebouwd is in de dertiende eeuw en bij de Sint Elisabethsvloed in 1421 in de golven verdween.

Het gaat verder op de fiets naar de dam in de Maas, die in 1280 werd afgedamd. Tenslotte voert de tocht over de Keizersdijk (circa 1270) naar Cillaarshoek, een oeroud terpdorp. Water was hier de grootste vijand. Vanaf de fiets is bij Strijen nog een overstromingsgat uit de 16 eeuw te zien, een kolkgat. Het eindpunt is bij het museum Land van Strijen, waar tal van archeologische schatten worden bewaard (http://www.hetlandvanstrijen.com).

De fietstocht zal gereden worden op zaterdag 17 mei. Vanaf half mei is een routebeschrijving met extra informatie over de archeologische highlights verkrijgbaar in de bibliotheek. Meer informatie daarover is te vinden op de site van de Bibliotheek Hoeksche Waard (www.debhw.nl).

Geertje Wiersma

De Hoeksche Waard in verzet tegen Napoleon

 Februari 1813. Net als elders in Nederland worden in de Hoeksche Waard jonge mannen via loting verplicht toegevoegd aan het leger van Napoleon. Deze ‘conscriptie’ is natuurlijk absoluut niet naar de zin van de bevolking en na een oproep om te verschijnen voor een loting breekt een oproer uit. Vanuit de hele Hoeksche Waard komen mensen, gewapend met stokken en hooivorken, naar het centrum van Oud- Beijerland om de loting te verhinderen. Het Franse gezag slaat het oproer met harde hand neer en er vallen vijf doden. Deze dramatische dag gaat de geschiedenis in als ‘stokjesdag’.

Onlangs kwam een lijvig boek uit over dit oproer in februari 1813 in Oud-Beijerland. De Franse tijd in de Hoeksche Waardkomt steeds meer in de belangstelling. Het oproer in Oud-Beijerland past in een kantelend beeld. Onder historici is de opvatting gangbaar dat Nederland het Franse gezag gewillig over zich liet heenkomen. Van echt georganiseerd verzet van enige omvang was in die jaren in Nederland namelijk geen sprake.

Toch was er wel een enkeling die zich verzette tegen de Fransen. Zoals Maria Aletta Hulshoff, bijgenaamd Mietje (1781 - 1846). Zij was een Nederlandse patriotte, feministe en pamflettiste. Hulshoff keerde zich in pamfletten tegen Napoleon Bonaparte en Lodewijk Napoleon en werd daarvoor gevangengezet als politiek gevangene. Tijdgenoten noemden haar "geëxalteerd", "dweepzuchtig" of "hysterisch", maar daarbij moet je in beschouwing nemen dat een vrouw geacht werd altijd haar mond te houden over politiek.

Volgens het gangbare geschiedbeeld zou de bevolking zich gelaten bij de Napoleontische overheersing hebben neergelegd en kwam men pas eind november 1813 in opstand, zoals bijvoorbeeld in Zaandam, waar zes burgers omkwamen in het verzet tegen de Fransen. Het oproer in Oud-Beijerland was echter al in februari dat jaar. Ruim een half jaar eerder dus, dan in de rest van Nederland.

Waarom kwamen de Oud-Beijerlanders in 1813 als eerste in gewelddadig verzet? Een verklaring hiervoor kan de grote

Oranjegezindheid en de daaruit voortvloeiende sterk anti-Franse gevoelens van het “gewone volk” zijn. De Fransen zelf hadden echter een andere verklaring. Volgens de Franse generaal Molitor waren de boeren van het kanton Oud-Beijerland nu eenmaal enorm koppig.

Het is allemaal na te lezen in het boek van Dick Snijders en Loek Dekker. Te leen in de Bibliotheek Hoeksche Waard – in de Hoeksche Boekenhoek en te koop in de betere boekhandel en in het streekmuseum Hoeksche Waard.

Geertje Wiersma

Interactieve geschiedenis

Bij het Historisch Informatie Punt in de Bibliotheek in Oud-Beijerland staat een multitouchtafel met een historische kaart van Oud-Beijerland. De tafel is te bedienen door het touchscreen te gebruiken. Hierbij verschijnt allerlei historische informatie over het spuidorp. Meer dan dertig locaties zijn op een authentieke oude  plattegrond uitgelicht. Raak ze aan op de tafel en er verschijnt een dossier over die plek in het dorp.

De historische tafel is opgebouwd vanuit een Kadasterkaart van het dorp Oud-Beijerland uit 1820. Goed is te zien dat het dorp nog beperkt in omvang is. En loopt van de Zinkweg tot aan de Koninginneweg en van de Havendam tot de Steenenstraat. Ook zijn op de kaart lang  verdwenen sloten en watergangen te zien, die ook als riool dienst deden.

Tal van andere historische spots zijn op de kaart te vinden, zoals de verdwenen  theetuin “Rustburg”, de grafelijkheidsdwangmolen aan de Molendijk of de tram. Verder is de wijk Spuioever aangegeven, waar eens de suikerfabriek stond.

Op de kaart staan circa dertig markeringspunten. Als die worden aangeraakt verschijnen twee foto`s van de aangeraakte locatie: een oude en een van de huidige situatie, ondersteund met een verklarende tekst.  Een van die punten is het gewelf dat nu nog gedeeltelijk aanwezig is tussen de Havendam en het Gedempte Spui. Maar ook is goed zichtbaar hoe indrukwekkend de hofstede “Het Paradijs” moet zijn geweest met al de omliggende landerijen.

Vooral voor jongeren is een multitouch-tafel een geschikte manier om op een aantrekkelijke interactieve manier kennis te maken met hun eigen leefomgeving. Het leuke van een multitouch tafel is, dat meerdere mensen tegelijk beelden kunnen bewerken of filmpjes activeren. De Bibliotheek Hoeksche Waard gebruikt de tafel daarom niet alleen om lokale geschiedenis op de kaart te zetten, maar juist ook als onderdeel van een ontmoetingsplek.

Geertje Wiersma