Unieke Boerderijwandeling in het jaar van de Boerderij 2013

2013 is uitgeroepen tot het jaar van de boerderij. Want er is nog steeds grote zorg over de achteruitgang van dit stuk historisch erfgoed. Teveel boerderijen verdwijnen, terwijl ze zo’n belangrijke bijdrage leveren aan de kwaliteit van het landschap.

Om het agrarisch erfgoed in de Hoeksche Waard weer eens goed in de spotlights te zetten, organiseert Streekmuseum Hoeksche Waard te Heinenoord Boerderijenwandelingen op zaterdag 1, 15 en 22 juni. Onder leiding van een gids gaat de wandeling langs drie imposante herenboerderijen met elk een interessant verleden.

Deelnemers melden zich om 13.00 uur bij het Hof van Assendelft, Hofweg 13 in Heinenoord, waar ze ontvangen worden met koffie, thee of een glaasje sap. De gids zal iets vertellen over het Streekmuseum Hoeksche Waard en het historische pand de Hof van Assendelft uit 1767 waarin het museum is gehuisvest. Vervolgens gaat de groep wandelaars langs de boerderijen West- en Midden Leeuwenstein en naar de molen van Goidschalxoord. De molenaar vertelt iets over de geschiedenis van de molen en er is heerlijk pannenkoekenmeel te koop. Onderweg vertelt de gids nog over andere interessante gebouwen en objecten zoals bijvoorbeeld het Regthuis, het Veerhuis, de kleinste Watertoren van ons land en de Nederlands Hervormde kerk van Heinenoord. De wandeling eindigt bij Oost-Leeuwenstein, de prachtige gerestaureerde boerderij die deel uit zal gaan maken van het Streekmuseum. Op het ogenblik wordt hard gewerkt aan de inrichting van de boerderij en de wandelaars krijgen de unieke gelegenheid de boerderij van binnen te zien, een echte ‘pre-view’! Dit alles voor de prijs van €5,00 per persoon. Aanmelden is wel noodzakelijk, uiterlijk op de woensdag voor de zaterdag van uw keuze via info@streekmuseumhw.nl of telefonisch op 0186-601535 (di t/m za tijdens kantooruren). De wandeling is ongeveer 6 km. Kosten voor deelname is € 5,- per persoon incl. koffie/thee. Vrienden van het museum betalen € 2,50.

Belle van den Berg, Directeur Streekmuseum Hoeksche Waard

Anna Hers, bevlogen bibliothecaresse in Oud-Beijerland

In 1910 werd in Oud-Beijerland de eerste leeszaal geopend als onderdeel van de vereniging “Ons Huis” aan de Kerkstraat 15, het huis met de trapgevel is nog duidelijk herkenbaar. De oprichtster en eerste directeur- bibliothecaresse  van deze leeszaal was Anna Hers, op 29 juni 1885 in Oud-Beijerland geboren dochter van de huisarts Dr. J.F. Ph. Hers.

Bibliothecaresse en schrijfster

Anna Hers wijdde zich met hart en ziel aan het stimuleren van het lezen door de jeugd van Oud-Beijerland. Kinderen kwamen thuis niet in aanraking met het lezen van boeken, want vaak moest er na schooltijd  worden meegeholpen op het land en tijdens de oogsttijd moesten zij veel verzuimen om een bijdragen te leveren aan het gezinsinkomen. Ook kwam analfabetisme bij veel  de ouders voor, zodat boeken in die gezinnen ook niet aanwezig waren.
Maar het prachtige initiatief van Anna Hers werd door de overheid niet gewaardeerd. De rijksoverheid weigerde om ook maar een cent subsidie te verlenen en ook de gemeente Oud-Beijerland hield de hand op de knip. Het kleine salaris dat Anna Hers ontving kwam van
Antoinette Clara de Jongh- van Weel, die ook het pand Kerkstraat 15 aan de vereniging schonk. Pas in 1919 kreeg de leeszaal financiële ondersteuning. In 1970 ging de leeszaal op in een officiële bibliotheek, die we nu kennen als de Openbare bibliotheek.

Wie was deze bevlogen eerste Bibliothecaresse? Sommige ouderen zullen haar misschien nog kennen als de schrijfster van kinderboeken. In 1906 werden er al gedichten van haar geplaatst in het tijdschrift de hollandsche lelie. In 1910 maakte zij haar debuut met haar roman Josua Brunsveld. Net voor de eerste wereldoorlog. In 1913 verscheen haar boek de familie Welmoed. Haar meest bekende boek was het in 1928 verschenen beugeljong, dat werd bekroond bij een prijsvraag van de uitgeverij Holkema en Warrendorff. In datzelfde jaar verscheen bij Hollandia drukkerij haar boek Martha`s grootste levensles, opgedragen aan Riet één van de meisjes van haar kinderclubs. In 1930 verhuisde zij naar Rotterdam. Waar zij haar activiteit als jeugdwerker voortzette. Ook was zij patrones bij het Nederlands Genootschap tot zedelijke verbetering der gevangenen. Totaal schreef Anna Hers 20 boeken. Ook voor opkomende schrijfsters was zij een hulp. Anna Hers begeleidde de later bekende schrijfster Lenie Saris met haar eerste boek “Licia zet door”.

Pieter Jan in `t Veld, Voorzitter Historische vereniging Oud-Beijerland

Dwangarbeiders uit de Hoeksche Waard

In de tweede Wereldoorlog zijn talloze Hoeksche Waarders meegenomen naar Duitsland om daar te werken. De Bibliotheek Hoeksche Waard besteedt hieraan aandacht in het kader van geschiedenis in de bibliotheek. Op donderdagavond 21 maart 2013 zal A.O. den Hartog – die het zelf meemaakte - hierover zijn verhaal vertellen in Bibliotheek Strijen.

Bijna een half miljoen Nederlanders werden in de tweede wereldoorlog als dwangarbeider naar Duitsland gestuurd. De grootste massale ronselactie van de Duitse bezetter vond plaats op 10 en 11 november 1944 in Rotterdam. Er werden 50.000 mannen onder bedreiging van geweld huis aan huis opgehaald. Ongeveer 80% van alle in Rotterdam aanwezige mannen werd opgepakt. Zij werden naar Duitsland vervoerd in afgesloten veewagons, Rijnaken of te voet.

Hun verhaal werd na de oorlog amper gehoord of verteld. Mede daardoor kregen zij niet de tijd om hun ervaringen te verwerken, want terug in Nederland moesten zij direct aan de slag bij de wederopbouw. Pas de laatste jaren komt er aandacht voor hun indringende verhalen.

Oud-burgemeester van Geertruidenberg A.O. den Hartog was één van hen. Hij was voorzitter van de Vereniging van ex-dwangarbeiders Nederland tweede wereldoorlog (VDN) en streed jarenlang voor compensatie voor dit onrecht. Den Hartog weet als geen ander deze periode in historisch perspectief neer te zetten. Als inwoner van de Hoeksche Waard en lid van de historische vereniging ’s-Gravendeel heeft hij veel kennis over de dwangarbeiders uit de Hoeksche Waard. Gevoegd bij zijn persoonlijke ervaring levert dit een bijzondere en aangrijpende getuigenis over deze zwarte periode uit onze geschiedenis.

Geertje Wiersma

Donderdag 21 maart 19.30 tot 21.30 | De Bibliotheek Hoeksche Waard | vestiging Strijen | Stockholmplein 1 | 3291 TP Strijen | 078 6741041 | toegang € 5,00, voordeel met je biebpas € 2,50 | aanmelden via www.debhw.nl of aan de balie van de bibliotheek

Oude kranten

Het is nog altijd een pijnlijke en verdrietige herinnering: de watersnood van 1953 die in de nacht 31 januari op 1 februari en de dagen daarna meer dan 1800 levens eiste. Ook de Hoeksche Waard werd zwaar getroffen. Nu, zestig jaar later, wordt deze rampzalige stormnacht breed gememoreerd op ons eiland. De Historische verenigingen en het streekmuseum land van Strijen staan uitgebreid stil bij de gebeurtenissen in die dagen. De Bibliotheek Hoeksche Waard draagt bij in de vorm van een lezing door spreker en ooggetuige Henk Velthoen.
Wie zelf op zoek gaat naar gegevens over deze catastrofale vloed, waarbij het springtij het water in de Noordzee hoog opdreef, doet er goed aan de kranten uit de eerste maanden van 1953 na te slaan. Immers: de actuele nieuwsberichten vormden ook toen al een zeer nabije informatiebron.  Ingewikkeld is het niet. Je kunt de meeste krantenarchieven gewoon aan de keukentafel via internet raadplegen en zoeken op trefwoord of op datum.
Oude kranten zijn een belangrijk onderdeel van ons cultureel erfgoed en vormen een bruikbare historische bron, die teruggaat tot in de 17e eeuw. De eerste Nederlandse krant was de Courante uyt Italien, Duytslandt, &c. uit 1618. Dit nieuwsblad kwam met zekere regelmaat uit en er stond in eerste instantie alleen maar buitenlands nieuws in. Een van de kranten die ook nu nog bestaan en een online toegankelijk archief hebben, is de Leeuwarder Courant. De krant werd opgericht in 1752 en besteedde ook aandacht aan nationaal nieuws en pas sinds 1850 ook aan provinciaal nieuws. Het Algemeen Handelsblad was in 1830  de eerste krant die dagelijks uitkwam.
In De Bibliotheek Hoeksche Waard kan je via de krantenbank recente krantenberichten vinden, lezen, mailen en printen. Het gaat dan om stukken die de afgelopen tien jaar in de grote nationale kranten zijn verschenen. Wie verder teruggaat in de tijd kan onder meer online terecht bij de Koninklijke Bibliotheek (http://kranten.kb.nl/) Kleine lokale berichten vind je via http://kranten-historisch.startpagina.nl
Ingrijpend historisch nieuws is via internet vers van de pers te vinden. Zoals bijvoorbeeld het bericht over de catastrofale watersnood ramp in De Tijd van 3 februari 1953. En ander historisch nieuws dat de Hoeksche Waard aangaat is via deze weg te vinden. Denk aan de voltooiing van de Heinenoord tunnel, of de ingebruikname van de Volkeraksluizen. Wie beschikt over een iPad of een andere tablet kan ook gebruikmaken van de Koninklijke Bibliotheek app Hier was het nieuws. Met deze app kan je overal in Nederland historische informatie oproepen over de plek waar je bent. Een ongeluk, brand of misdaad? Een oproer, optocht of onthulling? Je leest het direct in historische krantenartikelen.
Geertje Wiersma

Lezing over de watersnood door oud-wethouder Henk Velthoen op 31 januari van 20.00h tot 22.00h in De Bibliotheek Hoeksche Waard te Numansdorp | Wethouder van de Veldenwg 3 | 3281 AN | Numansdorp Vooraf aanmelden gewenst via www.debhw.nl , per telefoon 0186 65 34 32 of aan de balie. Toegang €5,00 voordeel met je biebpas: € 2,50

Ons landschap opent luiken

Het ontstaan van ons landschap

De Bibliotheek gaat over Literatuur en Cultuur. Het levert verhalen, verbeelding en inspiratie op. Dat is ook een van de grote verdiensten van geschiedenis in de bibliotheek: het inspireert, prikkelt je verbeelding en laat je met nieuwe ogen kijken naar je omgeving. Een oude omgeving met een eigen verhaal, dat het waard is om gekend te worden.
Historie in de Bibliotheek (HIB) heet het officieel. Een gesubsidieerd programma met duidelijk geformuleerde doelen, evaluatie momenten en andere officiële toeters en bellen. Doel is de inwoners beter toegang te verschaffen tot lokaal historische informatie. De bibliotheek kan zich hiermee profileren als kenniscentrum op het erfgoedterrein - en als vanzelfsprekende partner in het culturele veld. Bovendien trekt geschiedenis in de bibliotheek een nieuw en breed publiek.
De afgelopen vier jaar heeft de Bibliotheek Hoeksche Waard hard gewerkt aan historisch cultureel erfgoed: contacten gelegd  met historische verenigingen, de streekmusea in Strijen en Heinenoord en het regionaal archief in Dordrecht. Talloze inspirerende lezingen, tentoonstellingen en filmvertoningen zijn het resultaat. En dat is nog niet alles: in twee bibliotheekvestigingen is nu een bloeiende levendige historische vereniging actief als lokaal historische vraagbaak . In een andere vestiging biedt de bibliotheek onderdak aan de stichting archeologie Hoeksche Waard in de vorm van een semi permanente tentoonstelling.
Ook in de collectie, nog altijd de corebusiness van de bibliotheek, vind je de lokale geschiedenis terug. Inmiddels is een aardige verzameling Hoeksche Waardse boeken - voornamelijk over cultureel erfgoed! - bijeengebracht en via het depot beschikbaar voor de lokale bevolking. Een vijftal unieke dorpsfilms is gedigitaliseerd en een deel is inmiddels onder grote publieke belangstelling vertoond. Deze dvd’s worden in alle vestigingen opgenomen in de collectie.
Het mes snijdt van meer kanten. Dankzij geschiedenis in de bibliotheek is er nu een lokaal platform waarin thema’s op elkaar worden afgestemd: een lezing met een kleine tentoonstelling in de bibliotheek  moedigt bezoekers  aan om de grote tentoonstelling over hetzelfde onderwerp bij de historische vereniging of in het streekmuseum te bezoeken. Dus ook voor de lokale partners betekent dit: een nieuw breed publiek bereiken.
Hoe succesvol geschiedenis in de bibliotheek is bleek onlangs weer bij de lezing in Puttershoek over het ontstaan van de Hoeksche Waard. Er kwamen meer dan honderd bezoekers, de avond was totaal volgeboekt. Meer dan honderd mensen in de Hoeksche Waard verlieten hun huizen en kwamen naar deze avond over hun eigen geschiedenis. Meer dan honderd bezoekers, op zoek naar een verhaal, historische inspiratie en een nieuwe blik op hun eigen omgeving. Kijk, dat vind ik mooi! Zo opent geschiedenis in de bibliotheek luiken. Het verrijkt je wereld en smaakt naar meer.

Geertje Wiersma

Oude beelden van het dorpsleven in de Hoeksche Waard

Buitenspelen, de kerk, de eerste auto’s, portretten van bewoners voor hun huizen, muziekkorpsen en schoolpleinen in de Hoeksche Waard. De Bibliotheek Hoeksche Waard gaat in bijna alle vestigingen filmbeelden uit de jaren vijftig en zestig vertonen.

Hoe weten wij hoe het er zestig jaar geleden in de Hoeksche Waard aan toe ging? Hoe kinderen zich na schooltijd vermaakten? Hoe een dag van een huisvrouw eruit zag? Het zijn juist die kleine dingen, de dagelijkse gang van zaken in de dorpen, die bepalend waren voor het leven van veel Hoeksche Waarders. Oude filmbeelden herinneren aan de spelletjes, de tradities, het dagelijks ritme en de modernisering van het eiland.

De belangrijkste bron voor de vertoonde beelden is een film die de zakenman J.W.L. Adolfs in de jaren vijftig en zestig maakte in de Hoeksche Waard. Erfgoed centrum DiEP te Dordrecht vond de beelden in het archief en monteerde ze tot vijf avondvullende films vol unieke dorpsbeelden. Deze filmavonden worden georganiseerd in samenwerking met lokale historische verenigingen, met erfgoedcentrum DiEP in Dordrecht en met het streekmuseum Hoeksche Waard in Heinenoord.

Een eerste filmavond in De Bibliotheek Hoeksche Waard in vestiging Mijnsheerenland trok meer dan zestig bezoekers. Een enorme opkomst voor een dorp met 6400 inwoners. Voor de meeste dorpelingen was het een feest van herkenning om alle bekende gezichten uit het verleden weer terug te zien. De reacties waren zeer enthousiast en veel bezoekers vroegen na afloop om een dvd om de film thuis nog eens rustig te bekijken.

Via het project HIB (Historie in de Bibliotheek) kreeg De Bibliotheek Hoeksche Waard geld van de provincie om vijf 8mm-films te digitaliseren en op dvd te zetten. Na vertoning komen de dvd’s in alle acht vestigingen in de uitleen. Een groot plezier voor veel dorpelingen en voor De Bibliotheek Hoeksche Waard een succes van onschatbare waarde.

Geertje Wiersma

Op zoek naar oude sportclubs

De historische vereniging in ’s Gravendeel besteedt deze maand aandacht aan de sportverenigingen in het dorp. Heel wat oude foto’s van allerhande sportevenementen zijn opgespoord en gedigitaliseerd. Voor de bewoners, die soms al generaties lang aan het dorp verbonden zijn, is het enorm leuk om voorouders, zichzelf, clubgenoten en vrienden van vroeger, weer eens op oude foto’s terug te zien.

Sport en lichaamsbeweging als vrijetijdsbesteding zijn in Nederland pas sinds het eind van de 19^e eeuw onder brede lagen van de bevolking populair. Het werd gezien als iets dat het lichaam gezond hield, maar dat ook goed was voor de vorming van karakter en persoonlijkheid. Bij karaktervorming dacht men onder meer aan het tonen van vlijt, volharding en soberheid en het hanteren van goede omgangsvormen. Deze nieuwe zienswijze leidde tot de komst van georganiseerde sportbeoefening in clubs en bonden.

De oudste veldsportclub in Nederland is De Koninklijke UD Deventer (voluit Koninklijke Deventer Cricket en Football Club Utile Dulcii) van 13 oktober 1875. Vier jaar eerder was in Deventer al de eerste fietsclub van Nederland gestart onder de naam “Immer Weiter”. De Koninklijke HFC Haarlem van 15 september 1879 was de eerste club die speciaal als voetbalclub is opgericht.

In de Hoeksche Waard gebeurde alles een beetje later. Hier zagen de eerste sportverenigingen in de jaren twintig en dertig het licht. Zoals gymnastiekvereniging DOS (door Oefening Sterker) in 1922 in s‘Gravendeel, Voetbalclub De Goudswaardsche Boys in 1932 en in datzelfde jaar de Voetbalclub Nooit Gedacht op Tiengemeten. Een van de eerste sportclubs was gymnastiekvereniging Door Oefening Beter in Numansdorp, die begon te oefenen in 1908. Veel succes hadden S.S.S. (Sport Staalt Spieren) een voetbalclub in Klaaswaal en K.N.C. Numansdorp, beide opgericht in 1920.  In Strijen was voetbalclub Be Quick actief vanaf 1921. Deze club had ook een korfbaltak onder de naam O.N.A. (ontspanning na arbeid).

Deelname aan sport in clubverband en contact met anderen door je sport leidt tot sociale samenhang. Dat is belangrijk in deze tijd waarin sociale verbanden meer en meer uit elkaar lijken te vallen en veel mensen zich ontheemd voelen. Misschien staat daarom ook de geschiedenis van sport in clubverband de laatste jaren in de belangstelling. Bijzonder, omdat het daarbij juist om lokale geschiedenis gaat. Via internet is een databank te raadplegen met daarin veel info over de ontstaansgeschiedenis van lokale sportclubs. Kijk maar eens op http://www.historici.nl/Onderzoek/Projecten/Sportverenigingen/gids/search

Geertje Wiersma