De suikerfabriek in Oud-Beijerland

De Bibliotheek Hoeksche Waard en de Historische Vereniging in Oud-Beijerland hebben al enkele jaren een samenwerkingsverband onder de titel Historie in de Bibliotheek. Een van de activiteiten is het regelmatig vertonen van een film over vroeger in de bibliotheek.
Donderdag 12 november 2015 wordt een film vertoond over de suikerfabriek, die jarenlang aan de rand van Oud-Beijerland stond. In de volksmond werd niet gesproken over de Zuid- Hollandsche Beetwortelsuikerfabriek, maar over de peefabiek.

Waar eens de suikerfabriek stond is nu de wijk Spuioever. Alleen de naam Beetwortelweg herinneren ons aan het rijke verleden van de suikerfabriek op dat stukje van het dorp.

De Historische Vereniging en de bibliotheek willen met deze film oude herinneringen weer laten herleven. De film is te zien tussen 14.00- 16.00 uur in de bibliotheek  in de Steenenstraat 24.

De toegang is gratis. Ook is het historisch informatiepunt weer geopend leden van de vereniging zijn er voor al uw vragen over de geschiedenis van Oud-Beijerland.

 

Pieter Jan In 't Veld 

Kunstwerken bij de Historische Vereniging

 

Bij kunstwerken in de buitenruimte denk je niet in de eerste plaats aan Oud-Beijerland. Maar de mensen bij de Historische Vereniging denken daar sinds kort anders over. Bij een inventarisatie van beeldende kunst in het Spuidorp voor het archief ontdekten zij dat er veel meer kunstwerken zijn, dan je op het eerste gezicht denkt. Ook bleken er veel vormen van kunst in de binnenruimte, die normaal niet zichtbaar zijn. Zoals glas in lood ramen in scholen.

Al deze kunstuitingen zijn op beeld vastgelegd en hiervan is een film gemaakt die op donderdag 8 oktober 2015  vanaf 14.00 uur zal worden vertoond in de bibliotheek aan de Steenenstraat 24. In een doorlopende voorstelling tot 16.00 uur. 

Het Historisch Informatie Punt van de Historische Vereniging Oud-Beijerland in de bibliotheek is dan ook weer open. Een ieder die geïnteresseerd is in de rijke historie van het Spuidorp kan archiefstukken inzien en vragen stellen aan de aanwezige leden van de vereniging.

Deze maand is in de vitrine bij de ingang van de bibliotheek aandacht voor het feit dat het 100 jaar geleden is dat de bekende Oud-Beijerlandse huisarts Dr. J. F. Ph. Hers op 28 september 1915 is overleden. In de vitrine liggen niet eerder tentoongestelde documenten. In 2002 heeft de gemeente deze arts geëerd met een straatnaam “dokter Herskade” in de wijk Even Buiten.

Wie een wandeling wil maken langs monumenten en beeldbepalende panden in het Spuidorp, kan nu een geheel vernieuwde wandeling vinden op de website van de vereniging op www.hvobl.nl

Wie buiten deze openingsuren informatie wil kan bellen met 0186 614240.

Pieter Jan in ‘t Veld

Ambachtsheer van Heinenoord

 

Een machtig man en een groot schandaal. Toch kwam hij niet ten val. Maar zijn vrouw moest het met de dood bekopen. Gerrit van Assendelft – kleinzoon van de Gerrit die op de plaats van het Hof van Assendelft een groot huis liet timmeren – was in de 16e eeuw één van Holland’s machtigste bestuurders. Als president van het Hof van Holland in Mechelen sprak hij het hoogste recht in onze gebieden. Hij kon schikken over leven of dood. Tegelijkertijd was hij verwikkeld in een schandaal, waar wij in onze tijd niet over uitgepraat zouden raken.
 

Het verhaal begint wanneer hij als jonge jongen – student nog – ergens in Frankrijk een vrijage begint met een herbergiesdochter: Catharina de Chasseur. In de extase van het moment doet hij haar een trouwbelofte, maar na de huwelijksvoltrekking en de consumptie van hun liefde, kiest hij het hazenpad. Terug naar Holland, naar zijn rijke familie, naar zijn bezittingen, naar zijn ambachtsheerlijkheid in Heinenoord.

De herbergiersdochter laat het er niet bij zitten. Zij reist hem na en confronteert hem met hun huwelijk. Maar haar schoonfamilie – die van betere komaf is – blijft zich verzetten tegen het huwelijk. En Gerrit van Assendelft weigert haar te erkennen als zijn vrouw en haar te onderhouden, zoals een edelman betaamt. Talloze processen worden gevoerd en uiteindelijk wordt het meisje in het gelijk gesteld. In 1517 krijgt het paar zelfs een zoon: Klaas van Assendelft.

Catharina en haar zoon Klaas worden van meet af aan uit het testament van de machtige familie Assendelft geweerd. Naar het schijnt krijgt Catharina de Chasseur alle tegenwerking die je maar bedenken kan. Misschien is dat de reden dat zij zich gaat bezighouden met valsmunterij? Niemand weet het.

In 1541 wordt in haar huis in Den Haag – op zolder - een valsmunterij ontdekt. Een halsmisdaad die van oudsher onder het kopje majesteitsschennis valt. Het oordeel van haar rechters is dan ook onverbiddelijk. In april van datzelfde jaar wordt Catharine de Chasseur ter dood gebracht.

De eer van vader Gerrit blijft ongeschonden. Zoon Klaas van Assendelft moet jarenlang procederen om zijn wettelijk erfdeel van de familie te krijgen. Uiteindelijk stelt men hem in het gelijk. Nog een eeuw lang, tot ver in de 17eeeuw is door nakomelingen geprocedeerd over deze erfeniskwestie.

Geertje Wiersma

In vrijheid op de pedalen

Monumentale fietstocht in de Hoeksche Waard. Zeventig jaar na de bevrijding telt de Hoeksche Waard tientallen oorlogsmonumenten om de herinnering aan de oorlogsjaren levend te houden. Het Museum Hoeksche Waard, de Historische Vereniging Oud-Beijerland en de Bibliotheek Hoeksche Waard stippelden gezamenlijk een fietsroute uit (ca 20 km) langs de stille getuigen van de Duitse bezetting.

Op zaterdag 22 augustus wordt de route langs oorlogsmonumenten gefietst met een tweetal deskundige gidsen. De tocht op de pedalen leidt onder meer langs het Jack Dawson monument bij de Barendrechtse brug. Langs het Joods gedenkteken bij de haven in Oud-Beijerland en het Monument Moeder in Heinenoord. Gidsen vertellen ter plaatse over de gebeurtenissen en de betekenis van het monument.

Startpunt is bij de boerderij Oost-Leeuwenstein in Heinenoord om 13 uur precies. De deelnemers krijgen een versnapering en een drankje voor onderweg. Rond 16 uur zijn de fietsers weer terug bij de Oost-Leeuwenstein. Kosten: 5 euro - leden van de Historische Vereniging Oud-Beijerland, vrienden van Museum  HW en bibliotheekleden krijgen 2,50 euro korting. Aanmelden bij de bibliotheek (via www.debhw.nl) of bij het Museum HW.

Geertje Wiersma

Textiel en fournituren

Belangrijke ondernemers uit de Hoeksche Waard. We zetten ze graag in het zonnetje. Eén van hen was Simon Philip Goudsmit, de oprichter van de Bijenkorf. Hij werd op 9 november 1844 geboren te Oud-Beijerland en was tot 1870 in Rotterdam gevestigd als commissionair in effecten. Dat betekent dat hij actief was op de geldmarkt.

Zijn familie in Oud-Beijerland was bekend met de textielhandel. Daarom was voor hem de stap naar textiel en naaifournituren niet groot. In 1870 opende hij aan de Amsterdamse Nieuwendijk 132 een winkel in garen, lint en band die "Magazijn de Bijenkorf" heette. Het was een eenvoudige winkel met slechts vier man personeel en het gezin Goudsmit woonde boven de winkel. Geleidelijk aan werd het assortiment uitgebreid en de zaken gingen voorspoedig. Dit was de basis van het nu zo grote en bekende concern.

Goudsmit had een zwakke gezondheid en in 1889 overleed hij op 44-jarige leeftijd. Hij had drie dochters en een zoon – Alfred – die toen pas twee jaar was. Daarom namen zijn weduwe en een neef van de familie, Arthur Isaac, de zaak over. Toen Alfred oud genoeg was kwam hij in 1909 in de zaak. Het ging goed met de Bijenkorf en de winkel betrok in 1914 de nieuwbouw aan de Dam, het prachtige monumentale gebouw dat nog altijd het gezicht van het bedrijf vormt.

De familie Goudsmit stamde uit de kleine Joodse gemeenschap in Oud-Beijerland, die daar sinds de tweede helft van de 18^e eeuw was gevestigd. Zijn vader was slager, winkelier en ook verkocht hij loten in de loterij en zijn graf is nog terug te vinden op de Joodse Begraafplaats in Oud-Beijerland. Deze gemeenschap is prachtig beschreven door publiciste Alie van den Berg uit Oud-Beijerland.

Simon Philip Goudsmit wordt altijd genoemd als oprichter van de Bijenkorf, maar feitelijk zette hij het bedrijf op samen met zijn compagnon Abraham Simon Polak. De Bijenkorf was bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog een groot Joods familiebedrijf. De eigenaar en bedrijfsleider Goudsmit vluchtte per boot naar Engeland. Zevenhonderd zevenendertig personeelsleden werden vermoord. Na de oorlog werd het bedrijf weer opgebouwd door de teruggekeerde familie, die tot 1980 aan de Bijenkorf verbonden bleef.

Geertje Wiersma

Gevallen slagboom

 

Een lokaal voorbeeld van emancipatie en opwaartse sociale mobiliteit: Suze Groeneweg.  De eerste vrouw die lid werd van de Tweede Kamer, geboren in Strijensas als dochter van winkelier Arie Groeneweg en moeder Emmigje de Ruiter. Haar moeder leerde zichzelf (sic!) pas op latere leeftijd lezen en schrijven en spoorde haar dochter aan om door te leren voor onderwijzeres. Zo ging Suze in 1889 naar de Rijksnormaalschool in Numansdorp, waar ze – samen met andere leerlingen uit Strijen en Strijensas – met paard en wagen naartoe werd gebracht. Zes jaar later stond zij al als volleerd leerkracht voor de klas in Strijen.

Suze maakte snel carrière  en werd achtereenvolgens onderwijzeres in Duivendijke, Krimpen aan de IJssel, Dordrecht en Montfoort. Daar gaf zij les aan het Rijksopvoedingsgesticht voor meisjes. Uit betrokkenheid bij de meisjes en onvrede met de behandeling die de meisjes hier kregen werd zij lid van de Bond van Nederlandsche Onderwijzers.  Een jaar later meldde zij zich bij de SDAP en ontwikkelde zich tot een gedreven en veelgehoord spreekster. Daarbij had zij veel van haar eigen verlegenheid te overwinnen. Maar gelukkig wogen haar idealen zwaarder dan haar natuurlijke schuwheid.

In juli 1918 werd Groenenweg als eerste vrouw in de Tweede Kamer gekozen.  In de vergaderzaal kreeg zij een zitplaats pal naast partijleider Troelstra.  Zij hield zich vooral bezig met vrouwenrechten, antimilitarisme, drankbestrijding, onderwijs, ontwapening, zuigelingen- en moederschapszorg. En steeds hamerde ze op gelijkheid tussen mannen en vrouwen. Tot 1937 bleef zij zitting houden in het parlement, waarna gezondheidsproblemen haar dwongen om rustiger aan te doen.

Zij verdient beslist een ereplaats in de galerij van Hoeksche Waardse helden. Want nog altijd geldt Suze Groeneweg als een baanbreekster, wier belang wij – ook nu nog - nauwelijks kunnen overschatten. Daags na haar verkiezing op 3 juli 1918 schreven de kranten het al: “Voor elke vrouw, van welke richting of politieke kleur ook, is de verkiezing van Suze Groenenweg een vreugde. Want thans is de slagboom gevallen die de vrouw scheidde van het politieke domein van de man.”  

Geertje Wiersma